Αντίθετη με την επικρατούσα αντίληψη πως στην Ευρώπη το μάθημα των Θρησκευτικών είτε δεν διδάσκεται στα σχολεία, είτε διδάσκεται με μη ομολογιακό τρόπο, είναι η εκπαιδευτική πραγματικότητα.

Με τη φωτεινή εξαίρεση της Γαλλίας, που έχει διαχωρίσει το κράτος από την Εκκλησία από το 1905 και που απαγορεύει τη διδασκαλία οποιασδήποτε θρησκείας στα δημόσια σχολεία, διαπιστώνεται πως οι 22 από τις 28 χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης αναπτύσσουν ομολογιακό-κατηχητικό μάθημα Θρησκευτικών, ενώ μόνο 5 μη ομολογιακό.

Ωστόσο, βασική διαφορά από το «σχολείο των Ελλήνων χριστιανών» αποτελεί το γεγονός πως στις περισσότερες απ’ αυτές τις 22 χώρες προσφέρεται η δυνατότητα οργάνωσης ομολογιακού μαθήματος στα δημόσια σχολεία, όχι αποκλειστικά σε μία θρησκεία-ομολογία, αλλά σε όλες τις επίσημα αναγνωρισμένες θρησκευτικές κοινότητες.

Σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, στις 14 από αυτές τις 22 χώρες το δικαίωμα οργάνωσης του μαθήματος παρέχεται σε όλες τις επίσημα αναγνωρισμένες θρησκευτικές κοινότητες, προκειμένου να διασφαλίζεται η ισονομία μεταξύ των πολιτών, ο σεβασμός των ατομικών τους ελευθεριών και η ουδετεροθρησκία του κράτους.

Στη Γερμανία, για παράδειγμα, καθώς το δικαίωμα αυτό εκχωρείται σε 5 θρησκευτικές κοινότητες, στο σχολείο μπορούν να οργανώνονται 5 μαθήματα θρησκευτικών διαφορετικών θρησκειών/ομολογιών.

Οι οκτώ χώρες που προσφέρουν αποκλειστικό ομολογιακό μάθημα είναι η Ιρλανδία, η Βόρεια Ιρλανδία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο, η Μάλτα, η Βουλγαρία, η Ελλάδα και η Κύπρος, ενώ μόνον ο θρησκειολογικός τρόπος προτιμάται στις Αγγλία (μαζί με Ουαλία και Σκοτία), Δανία, Εσθονία, Σλοβενία και Σουηδία.

Πάντως, στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες είναι εμφανής τα τελευταία χρόνια η τάση υπέρβασης της αποκλειστικότητας της μιας ομολογίας ακόμη και στο πλαίσιο των ομολογιακών μαθημάτων.

Στην παραδοσιακά «ομολογιακή» Γερμανία, ιδιαίτερα από τη δεκαετία του ’90, εκφράζεται η ανάγκη δημιουργίας κοινών μαθημάτων («Religionsuterricht für alle»), όπου οι μαθητές να συναντιούνται και να γνωρίζουν τους θρησκευτικά και πολιτιστικά «άλλους».

Ακόμη και στην Ιταλία (με 85% του πληθυσμού να είναι ρωμαιοκαθολικοί) το ομολογιακό μάθημα δεν είναι υποχρεωτικό, με δικαίωμα απαλλαγής (όπως στην Ελλάδα και στις περισσότερες χώρες), αλλά προαιρετικό.

Διδάσκεται δύο ώρες την εβδομάδα στην πρωτοβάθμια και μία ώρα στη δευτεροβάθμια, κατόπιν αιτήσεων μαθητών και γονέων, δεν βαθμολογείται και φυσικά δεν εξετάζεται.

Εναλλακτικό μάθημα επίσης υπάρχει σε χώρες με ισχυρή την παρουσία της Καθολικής Εκκλησίας (Ισπανία, Πορτογαλία, Πολωνία).

Το Ηνωμένο Βασίλειο (κυρίως στην Αγγλία, διότι η Σκοτία παρουσιάζει ιδιαιτερότητες) παρέχει υποχρεωτικό μάθημα Θρησκευτικών στα δημόσια σχολεία με περιεχόμενο που διαφέρει κατά περιοχές και σχολικές μονάδες.

Ο πρώτος τύπος μαθήματος είναι καθαρά θρησκειολογικός και έχει τίτλο «μαθαίνοντας για τις θρησκείες».

Γαλλία

Στη Γαλλία πάνω από το 31% δηλώνει ότι δεν έχει κανέναν θρησκευτικό δεσμό (από τα μεγαλύτερα ποσοστά στην Ευρώπη). Στο γαλλικό σχολείο, όπου η θρησκεία έχει πάρει οριστικά... αποβολή, δεν επιτρέπεται κανένα θρησκευτικό σύμβολο.

Τα παιδιά μαθαίνουν τον χάρτη της εκκοσμίκευσης του γαλλικού κράτους, όπου -μεταξύ άλλων- αναγράφεται πως:

Η Γαλλία είναι μια Δημοκρατία αδιαίρετη, κοσμική και κοινωνική. Διασφαλίζει την ισότητα απέναντι στον νόμο σε όλους τους πολίτες και σέβεται όλες τις θρησκείες.

Μια κοσμική Δημοκρατία βασίζεται στον διαχωρισμό μεταξύ θρησκειών και κράτους. Το κράτος είναι ουδέτερο όσον αφορά τις θρησκευτικές ή πνευματικές πεποιθήσεις, ενώ δεν υπάρχει καμία επίσημη θρησκεία.

Εξάλλου η κοσμικότητα εγγυάται την ελευθερία της συνείδησης για όλους. Ο καθένας είναι ελεύθερος να πιστεύει ή να μην πιστεύει.

Η κοσμικότητα του σχολείου προσφέρει στους μαθητές τις κατάλληλες συνθήκες για να σφυρηλατήσουν την προσωπικότητά τους, να καλλιεργήσουν την κρίση τους ελεύθερα και να κατανοήσουν την ιδιότητα του πολίτη.

Τους προστατεύει από τον προσηλυτισμό και από κάθε είδους πίεση που θα τους εμπόδιζε να κάνουν ελεύθερα τις επιλογές τους.

Μόνο σε δύο περιφέρειες, στην Αλσατία και στη Λορένη, υπάρχει υποχρεωτικό μάθημα Θρησκευτικών με ομολογιακό περιεχόμενο, το οποίο ρυθμίζουν οι δύο μεγάλες κοινότητες, των Ρωμαιοκαθολικών και των Προτεσταντών.

Ευρωπαϊκή Ενωση

Στην Ε.Ε. πάντως δεν υπάρχει συγκεκριμένη οδηγία για τα Θρησκευτικά, αλλά έχει καταστεί σαφές από τη Συνθήκη του Αμστερνταμ του 1997 ότι τα ζητήματα που αφορούν τις σχέσεις Εκκλησίας - Πολιτείας, καθώς και η διδακτέα ύλη της Παιδείας αποφασίζονται από το κάθε κράτος–μέλος ξεχωριστά.

Τον Οκτώβριο του 2005, το Συμβούλιο της Ευρώπης σε άλλη ανακοίνωσή του (σύσταση 1720/2005) προς τα κράτη-μέλη αναφορικά με το θέμα «Εκπαίδευση και Θρησκεία», υπογράμμισε τη σημασία της θρησκευτικής αγωγής για τη δημοκρατία, στο πλαίσιο όμως ενός μαθήματος με καθαρά θρησκειογνωστικό χαρακτήρα.

Από την άλλη πλευρά, τα παιδιά των υπαλλήλων των διαφορετικών υπηρεσιών της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες, στο Στρασβούργο και στο Λουξεμβούργο παρακολουθούν ακόμα ομολογιακό μάθημα.