Αναμένοντας το πλήρες κείμενο όλων των πρόσφατων Αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) για το μάθημα των Θρησκευτικών (ΜτΘ), προβαίνουμε σε ορισμένες σύντομες εκτιμήσεις με βάση την Ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε.
Όπως φαίνεται από το σχετικό κείμενο, οι εξελίξεις είναι δυσοίωνες για το ΜτΘ, σε μια κρίσιμη καμπή για την ελληνική κοινωνία. Οι Αποφάσεις φαίνεται να ανοίγουν τον δρόμο για τη σταδιακή υποβάθμιση και συρρίκνωση του ΜτΘ, το οποίο απευχόμαστε. Οι κίνδυνοι που υπάρχουν είναι προφανείς. Συγκεκριμένα:
- Ολίσθηση του μαθήματος των Θρησκευτικών σε κλειστό ομολογιακό μάθημα με κατηχητικό προσανατολισμό. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί απόλυτη οπισθοδρόμηση από τα θεολογικά και παιδαγωγικά κεκτημένα της μεταπολίτευσης. Το σκεπτικό των Αποφάσεων φαίνεται να ανατρέπει τη σκοποθεσία όλων των Αναλυτικών Προγραμμάτων των Θρησκευτικών, τουλάχιστον, από το 1985 και μετά.
- Υποβάθμιση έως και κατάργηση της υποχρεωτικότητας του ΜτΘ. Προωθείται ένα μάθημα Θρησκευτικών που θα είναι επιλεγόμενο, προαιρετικό για όλους, αυτό το οποίο τα νέα ΠΣ προσπάθησαν να αποτρέψουν.
- Εισαγωγή νέων ισότιμων μαθημάτων (μουσουλμανικό, θρησκειολογικό, ρωμαιοκαθολικό, προτεσταντικό) και εκχώρηση σταδιακά της ευθύνης αυτών των μαθημάτων στις θρησκευτικές κοινότητες.
- Ομοσπονδοποίηση της θρησκευτικής εκπαίδευσης, με κίνδυνο να αναπτυχθούν φαινόμενα θρησκευτικού φανατισμού μέσα στα σχολεία.
- Πλήρης απελευθέρωση του καθεστώτος των απαλλαγών, με αναμενόμενη τη διόγκωση των φαινομένων κατάχρησης, λόγω αδυναμίας ελέγχου των αιτήσεων που θα υποβάλλονται.
- Αποχώρηση από το ΜτΘ μεγάλου αριθμού μαθητών που βρίσκονται σε υπαρξιακή αναζήτηση, σε εφηβικές αμφιβολίες σχετικά με την πίστη στον Θεό και την αθεΐα. Παραμονή μικρού αριθμού μαθητών και σταδιακή παραγκώνιση του θεολόγου, από κανονικό εκπαιδευτικό με ιδιαίτερο μορφωτικό αντικείμενο στην εκπαίδευση σε περιφερόμενο κατηχητή σε πολλά σχολεία.
- Μείωση των συνολικών ωρών του ΜτΘ στην εκπαίδευση, λόγω της αναμενόμενης μείωσης των μαθητών που θα επιλέγουν το μάθημα, με αποτέλεσμα τη μείωση των θέσεων των θεολόγων εκπαιδευτικών, οι οποίοι ήδη μαστίζονται από την ανεργία.
- Κίνδυνος περαιτέρω εκφυλισμού του ΜτΘ στο Δημοτικό και σταδιακή έκλειψή του στο Λύκειο.
- Έξοδος του ΜτΘ από τον βασικό κορμό του ωρολογίου προγράμματος, λόγω της απόλυτης αδυναμίας του ελληνικού σχολείου να διαχειριστεί τα νέα δεδομένα, αφού οι μαθητές που θα απαλλάσσονται πρέπει να πηγαίνουν σε «ισότιμο» μάθημα. Δεν θα πηγαίνουν, πλέον, σε ένα άλλο μάθημα ούτε θα ορίζει ο σύλλογος διδασκόντων πώς θα απασχολούνται, όπως στο παρελθόν.
- Εμπλοκή του ΜτΘ σε ένα δυσεπίλυτο εκπαιδευτικό πρόβλημα, καθόσον, με βάση το σκεπτικό των Αποφάσεων του ΣτΕ, ακόμη και τα προηγούμενα Αναλυτικά Προγράμματα και ιδιαιτέρως τα ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ (2003), θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «προδήλως αντισυνταγματικά».
- Συρρίκνωση των θεολογικών σπουδών, σταδιακή ένταξη των θεολογικών σχολών - τμημάτων σε άλλες σχολές ή κατάργησή τους.
- Περιθωριοποίηση της παρουσίας της Εκκλησίας και της Θεολογίας στον δημόσιο χώρο, στην εκπαίδευση, στην κοινωνία, στις επιστήμες, στον πολιτισμό. Την επιστροφή της θρησκευτικής εκπαίδευσης στα πρότυπα της δεκαετίας ’50 θα τα χρεωθεί τελικά ο θεολογικός χώρος και η Εκκλησία με οδυνηρές συνέπειες.
- Επιπτώσεις στη θεολογική κατάρτιση των στελεχών της Εκκλησίας.
- Είσοδος σε επικίνδυνους ατραπούς, τόσο του εκκλησιαστικού όσο και του εκπαιδευτικού χώρου. Ποιος τελικά είναι αρμόδιος να κρίνει τι είναι και τι δεν είναι ορθόδοξο; Είναι δυνατόν ένας μητροπολίτης ή ένα σωματείο να ακυρώνει δια του ΣτΕ το έργο επιτροπών της Εκκλησίας και αποφάσεις της Ιεραρχίας; Ο ίδιος προβληματισμός ισχύει για τα επιστημονικά και για τα παιδαγωγικά ζητήματα.
- Η μόνη θετική συνέπεια και ενδεχομένως ελπιδοφόρα: Από τα πολλά έντυπα και ψηφιακά δημοσιεύματα αυτών των ημερών, τις αναρτήσεις και τα σχόλια στο διαδίκτυο και τα μέσα δικτύωσης, φαίνεται να αφυπνίζεται σταδιακά ένα μεγάλο μέρος του θεολογικού και εκπαιδευτικού χώρου, που εμβρόντητος αντιλαμβάνεται, τελικά, ότι το διακύβευμα είναι το μάθημα και όχι κάποιες Υπουργικές Αποφάσεις.
Μετά από τα παραπάνω, με την ευχή να μας διαψεύσουν οι εξελίξεις, ας αναλογιστούν όλοι την ιστορική ευθύνη τους.
